Volgens directeur Roel Stevens van de NVWA-IOD gaat dit om specifieke fraude die een gevaar kan opleveren voor de voedselveiligheid en de volksgezondheid. ”Drukkerijen moeten zich er van bewust zijn dat zij een cruciale rol kunnen spelen bij het plegen van deze misdrijven.“
De NVWA-IOD heeft contact gezocht met het KVGO om de problematiek van de faciliterende drukkerijen onder de aandacht te brengen. Directeur Roel Stevens legt uit op het hoofdkantoor van de NVWA aan de Catherijnesingel in Utrecht.
Wat is en doet de NVWA-IOD?
”Wij zijn één van de vier bijzondere opsporingsdiensten in Nederland. We zijn een specialistische opsporingsdienst en hebben dezelfde bevoegdheden als de recherche van de Nationale Politie. Dus wij mogen ook telefoons tappen, aanhoudingen verrichten en andere opsporingsbevoegdheden inzetten. Wij doen onderzoek naar complexe, georganiseerde fraude op de terreinen waar de NVWA –waar wij onderdeel van zijn- toezicht op houdt. Denk aan voedselveiligheid, productveiligheid en dierenwelzijn.”
Waar kennen wij de NVWA-IOD van?
”Een van de bekendste onderzoeken is de paardenvleesaffaire. De verdachte verkocht op grote schaal paardenvlees als rundvlees. Hij is hiervoor veroordeeld tot 2,5 jaar gevangenisstraf.”
Drukkerijen spelen volgens u een faciliterende rol bij het plegen van fraude. Wat bedoelt u hiermee?
“Faciliteerders zijn mensen of organisaties die bewust of onbewust helpen bij het voorbereiden, uitvoeren of verhullen van illegale activiteiten. Wij zien in onze onderzoeken steeds vaker een faciliterende rol van drukkerijen. Dit zijn reguliere, professionele drukkerijen en niet een obscuur mannetje drie hoog achter met een printer. Deze drukkerijen maken met hun producten of diensten mede mogelijk dat criminelen kunnen frauderen.”
Kunt u hier voorbeelden van noemen?
”Wij hebben vorig jaar onderzoek gedaan naar het vervalsen van etiketten op blikken babymelkpoeder. De verdachten lieten valse etiketten drukken en brachten deze aan op blikken babymelkpoeder. Het leek daardoor alsof de voeding geschikt was voor baby’s met een koemelkallergie, terwijl dat niet zo was. Als kinderen met een koemelkallergie deze melk hadden gedronken, hadden ze een ernstige allergische reactie kunnen krijgen. De blikken konden met de vervalste etiketten voor een hogere prijs worden verkocht.
Een ander voorbeeld is het drukken van valse halal-certificaten waardoor de fraudeur goedkoop paardenvlees als duurder halal rundvlees kon verkopen.
Recent hebben we een onderzoek afgerond waarin een drukkerij vermoedelijk valse veterinaire goedkeuringsmerken van Zuid-Amerikaanse ministeries drukte. Met deze papieren kon de fraudeur vlees een andere herkomst geven. Door te doen alsof het vlees uit een ander land kwam, kon het importverbod van Rusland voor vlees uit de EU worden ontweken. Hierdoor komt de voedselveiligheid in gevaar. Voedsel moet namelijk altijd traceerbaar zijn. Als er iets mis is, moet het snel van de markt gehaald kunnen worden. Dit gaat niet wanneer er is gerotzooid met de identiteit van het product.”
Maar wat kan een drukkerij hier aan doen? Als de opdrachtgever met een goed, geloofwaardig verhaal komt dan handelt de drukker toch te goeder trouw?
”Dat is het punt juist. Wij zien dat de opdrachtgevers helemaal geen goed verhaal hebben. De fraudeur vraagt simpelweg of de drukker iets wil drukken en de drukker doet dit zonder vragen te stellen. Hij gaat er vanuit dat de opdrachtgever een legaal doel met het drukwerk heeft en staat er niet bij stil dat dit weleens niet het geval zou kunnen zijn.”
En daar zouden drukkerijen wel bij stil moeten staan?
“Jazeker. Uit een eerder gesprek met het KVGO bleek dat de branche zich nauwelijks bewust is van deze vorm van fraude die mogelijk ook strafbaar is voor de drukkerij zelf. Daarom willen we proberen om het fraudebewustzijn in de branche te vergroten.”
Wat verwacht u van de branche?
”De aanpak van faciliteerders is een prioriteit van de landelijke politiek, de Nationale Politie, de bijzondere opsporingsdiensten en het Openbaar Ministerie. Maar we kunnen dit niet alleen. Iedereen moet hierin zijn verantwoordelijkheid nemen. Ik verwacht van de branche dat ze vragen stellen aan opdrachtgevers en zich bewust zijn dat hun drukwerk ook voor illegale doelen gebruikt kan worden. Een dergelijk bewustzijn hoort ook bij maatschappelijk verantwoord ondernemen.”
Waar moet een drukker op letten?
”Dat is een lastige vraag. Kijk, als een opdrachtgever vraagt of je bankbiljetten wil drukken dan ligt het er erg dik bovenop dat dit niet mag. Bij de opdrachten uit de voorbeelden die ik eerder heb genoemd is dat minder duidelijk.
Wel horen wij van de drukkers in onze onderzoeken dat zij vaak een gevoel hebben dat er iets niet klopt aan de opdracht. Ik zou de branche daarom willen aanraden om meer op hun gevoel en gezond verstand af te gaan en vragen te stellen. Hierbij is het ook belangrijk dat drukkerijen informatie over dit soort praktijken bij ons melden.”
Waar kunnen drukkerijen terecht als ze informatie hebben over dit soort praktijken?
”Voor informatie en meldingen kunnen drukkerijen contact opnemen met de NVWA-IOD via infodesk.iod@nvwa.nl of 088-2230030.
Anoniem melding maken? Dan kunt u contact opnemen met het Team Criminele Inlichtingen (TCI) van de NVWA-IOD. Anonimiteit is van belang als bekendmaking van uw identiteit mogelijk verregaande persoonlijke consequenties heeft, zoals ontslag of bedreiging. Bij alles wat het TCI doet, wordt gezorgd voor afscherming van uw identiteit. U kunt het TCI 24 uur per dag bereiken via 06-13 44 94 77.”
[foto René de Gilde]