Deze cijfers zijn schrikbarend, aldus directeur Bram ter Beek. “Het is de vraag of de huidige steunmaatregelen voldoende zullen zijn. De contacten met Den Haag zijn de laatste tijd al veelvuldig maar ik zal deze nog meer intensiveren en mijn best doen de boodschap van onze leden daar over te brengen.”
Hieronder komen de belangrijkste bevindingen aan de orde. Klik hier voor de scores per vraag: Uitkomsten KVGO corona-enquete 25 tot 31 maart 2020 .
Bijna iedereen heeft op dit moment problemen door het virus
Op de vraag welke problemen het bedrijf heeft door het coronavirus geeft maar liefst 94 procent aan één of meerdere problemen te ervaren. De meesten hebben minder orders (88 procent). Andere problemen variëren van het hebben van liquiditeitsproblemen en ziekteverzuim tot medewerkers die in quarantaine zitten en daardoor niet naar het werk kunnen komen. Enkele bedrijven noemen bij de ‘andere problemen’ huidige of te verwachten problemen met de toevoer van benodigde grondstoffen.
Een paar bedrijven die momenteel geen problemen ervaren, verwachten die wel in de nabije toekomst, zo blijkt uit hun overige antwoorden op de enquête.
Een divers scala aan maatregelen
Nu zoveel bedrijven problemen ervaren door het virus, is het ook niet vreemd dat er veel maatregelen zijn of dat deze binnenkort zullen worden genomen: 93 procent geeft één of meerdere maatregelen aan. Het is een divers beeld. Ruim 60 procent past de werktijden en/of (ploegen)roosters aan. Niet alleen vanwege terugloop in orders, maar ook vanwege de veiligheid: door ploegen op andere momenten te laten beginnen en eindigen of door de dagdienst in ploegendienst te laten werken, vermindert het fysieke contact tussen mensen en wordt tegemoetgekomen aan de RIVM-richtlijn om afstand te bewaren. Meer dan de helft van de respondenten geeft aan deze tijd met minder orders te benutten om andere klussen uit te laten voeren. Thuiswerken is in productiefuncties uiteraard niet mogelijk maar kantoorpersoneel kan dat veelal wel: 48 procent van de bedrijven laat medewerkers zoveel mogelijk thuiswerken.
Het verminderen van de inzet van de flexibele schil (zzp’ers, uitzendkrachten, oproepkrachten) gebeurt door ruim een kwart van de ondernemingen. Bedrijven die hun oproepkrachten niet meer oproepen (16 procent) maar wel de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW) willen aanvragen, lopen overigens het risico dat zij minder subsidie krijgen als hun loonkosten in de maanden maart-april-mei van dit jaar gemiddeld genomen lager liggen dan in de maand januari 2020.
Een enkeling, 3 procent, geeft aan het bedrijf (of een bedrijfsvestiging) te zullen sluiten. In procenten is dit wellicht niet veel, toch is het droevig als bedrijven tot deze uiterste consequentie menen te moeten overgaan.
Als overige maatregelen worden veelal extra aandacht voor hygiëne en het naleven van de RIVM-maatregelen genoemd om besmetting met het coronavirus op de werkplek te vermijden. Ook geven bedrijven aan deze periode te gebruiken om positief de toekomst in te kunnen gaan, zoals activiteiten om straks nieuwe producten in de markt te kunnen zetten en het bedrijf promoten op sociale media.
Steunmaatregelen vanuit de overheid zijn hard nodig
Bijna 70 procent van de bedrijven geeft aan een aanvraag te zullen doen voor de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). Ook maken bedrijven veelvuldig gebruik van de mogelijkheid om de Belastingdienst bijzonder uitstel van betaling te vragen. Een vijfde deel van de respondenten geeft aan geen gebruik te maken van de maatregelen die de overheid aanbiedt. Daaruit kan echter niet worden geconcludeerd dat het al die bedrijven goed gaat: een kwart hiervan heeft in maart minstens 25% omzetverlies geleden en ruim een derde van de bedrijven die (nog) geen gebruik gaan maken van de overheidsmaatregelen verwacht in april minstens 25% omzetverlies. Als overige maatregelen worden onder meer het aanvragen van uitstel van aflossing van de hypotheek en van de leaseovereenkomst(en) genoemd. Ook zijn er ondernemers die zich tot hun gemeente zullen wenden voor de regeling voor zelfstandigen (TOZO).
Op het moment van het uitsturen van de enquête was nog niet bekend dat ook uitstel van het betalen van de pensioenpremies bij pensioenfonds PGB tot de mogelijkheden behoort. Bedrijven die hiervan gebruik willen maken, kunnen zich wenden tot het pensioenfonds.
Maart: omzetverlies in 84 procent van de bedrijven
In maart had 84 procent van de deelnemers aan de enquête te maken met omzetverlies. Ruim een kwart van de bedrijven had zelfs te maken met omzetverlies van 50% of meer.
Gelukkig is er ook ruim 10 procent zonder omzetverlies en kan een, weliswaar zeer klein, gedeelte een toename van de omzet rapporteren. Dit zijn vooral bedrijven in de verpakkingen, zoals voor voeding en voor geneesmiddelen.
April: 93 procent verwacht omzetverlies
Gevraagd naar de verwachtingen voor de maand april wordt het beeld ten opzichte van maart niet rooskleuriger. En dat was nog voordat bekend werd dat de overheid de strenge maatregelen in ieder geval tot 28 april verlengt.
Maar liefst 93 procent verwacht in de maand april een omzetverlies te zullen lijden. Was in maart nog sprake van ruim een kwart met 5 tot 25% minder omzet, in april betreft dat nog slechts 10 procent van de bedrijven en neemt het aantal bedrijven met een (verwacht) omzetverlies van 50% of meer toe van 63 (27 procent) naar 130 (56 procent).
Niet alle bedrijven die in maart nog positief nieuws konden vermelden met betrekking tot omzet, verwacht dat ook in april te kunnen doen: het percentage met geen tot nauwelijks omzetverlies of zelfs een stijging van de omzet daalt van 15 naar 7 procent.
Stijging van het ziekteverzuim
In de eerste enquêtevraag gaf 32 procent zieke medewerkers aan als probleem door het coronavirus. Als we kijken naar de toename van het verzuim, blijkt dat in 38 procent van de bedrijven inderdaad meer mensen ziek zijn dan normaalgesproken. De mate van de toename van het ziekteverzuim is zeer divers. Bij het ene bedrijf betreft het bijvoorbeeld ‘slechts’ om 1%-punt stijging te gaan terwijl in het andere bedrijf sprake is van een explosieve stijging van het aantal zieke medewerkers.
Overheid: vooral sneller en duidelijker
Op de vraag wat voor behoefte er is aan verdere steunmaatregelen vanuit de overheid of instanties wordt divers gereageerd. De rode draad die zich afsteekt: meer duidelijkheid en meer snelheid. Ook zijn er bedrijven die oproepen om de regeling TOGS, ook wel bekend als ‘de 4.000 euro-regeling’ open te stellen voor grafische bedrijven. Tot nu toe is deze tegemoetkoming alleen beschikbaar voor bedrijven in sectoren die gesloten zijn door de overheid maar, zo stellen de grafici, doordat die bedrijven nou juist hún klanten zijn, zijn zij ook praktisch door de overheid gesloten. Een aantal mensen roept op tot het nakomen van de betalingstermijnen. Klanten die te laat betalen, zouden beboet moeten kunnen worden, zo wordt aangegeven. Een soepeler opstelling van banken, kredietverstrekkers, leasemaatschappijen, verhuurders en andere instanties zou onze bedrijfstak eveneens de nodige lucht moeten geven.
Daarnaast zijn er bedrijven die op dit moment nog niet kunnen overzien of zij behoefte hebben aan meer steunmaatregelen. Het KVGO roept op om het vooral bij ons te melden als die behoeften wel duidelijk worden. Dan nemen we het mee in het overleg met onder meer VNO-NCW.
KVGO: blijf snel informeren
Op de vraag welke behoefte er is aan verdere informatie van het KVGO is door velen aangegeven tevreden te zijn met de huidige manier. Echter, ook werd benadrukt dat de informatie snel moet blijven komen en specifiek gericht moet zijn op de grafische sector. Een aanbeveling die we graag ter harte nemen. Het maken van gerichte branche-analyses, zoals is gesuggereerd, is niet altijd mogelijk. Daarvoor missen we de benodigde informatie. Met deze enquête hebben we in ieder geval een duidelijk beeld gekregen van de situatie bij de lid-ondernemingen.
De suggestie om een voorbeeldbrief te maken waarmee werkgever het personeel kan informeren als de NOW wordt aangevraagd, hebben we meteen opgepakt. Deze staat inmiddels op de KVGO Personeelswijzer. Bedrijven met specifieke vragen zijn reeds gebeld of per e-mail van antwoord voorzien. Helaas kunnen we niet aan alle wensen voldoen. Alhoewel we het graag voor iedereen gemakkelijker maken, ontbreekt het ons bijvoorbeeld aan mankracht om voor bedrijven formulieren in te vullen en houdt, ook als het slecht gaat met een bedrijf, een zieke werknemer recht op de loondoorbetaling zoals vastgelegd in de cao.
Het vervolg
De enquête heeft ons waardevolle gegevens opgeleverd. De informatie over hoe het met de bedrijven gaat en waar behoefte aan is wordt (anoniem) meegenomen in de gesprekken met onder meer VNO-NCW en Intergraf. Waarschijnlijk herhalen we over een paar weken de enquête, als er meer zicht is op de omzetontwikkelingen in mei. We hopen dat we dan weer op zo’n hoge deelname mogen rekenen.
Vragen? Bel met het KVGO, op 020-5435678, of mail naar Kirsten Linders of Aukje van het Nederend. En meld je aan voor de Nieuwsbrief Personeelswijzer. Deze sturen we in deze periode iedere week.